Το αδιαπραγμάτευτο της πίστης.

"Αν έχετε πίστη σαν κόκκο σιναπιού, θα πείτε σ’ αυτό το βουνό: Πήγαινε από εδώ εκεί, και θα πάει, και δεν θα είναι σε σας τίποτε αδύνατο". Ματθαίος 17:20.

Ποια είναι η ιδέα που έχεις για την πίστη; Είναι ένα θεωρητικό κατασκεύασμα, μια αδιευκρίνιστη πνευματική κατάσταση ή ένα παντοδύναμο βίωμα; Η απάντηση είναι o καθρέπτης της πνευματικής σου κατάστασης, αλλά κυρίως του βάθους που έχει ή δεν έχει η Σχέση σου με τον Ιησού Χριστό. Όχι, η πίστη δεν είναι ένα θεωρητικό κατασκεύασμα, δεν είναι ένα σύνολο φιλοσοφικών κανόνων, ούτε ακόμα μία επινοητή κατάσταση του νου. Αν την αντιμετωπίζεις έτσι, το σίγουρο είναι ή ότι απλώς έχεις συσσωρεύσει θεολογική γνώση, που είναι κενή σε δύναμη και πρακτική εφαρμογή, ή ότι έχεις απορρίψει το κάλεσμα να την εμπειριστής, νομίζοντας πως είναι η τροφή των αδυνάτων για να αντέχουν στις δοκιμασίες της ζωής τους. Όχι, η πίστη δεν είναι το παυσίπονο που σε ναρκώνει, για να ξεχνάς για λίγο τις δοκιμασίες της ζωής σου που τόσο σε πονούν, ή το πνευματικό αναλγητικό περιορισμένης δράσης που «φουσκώνει» το μυαλό σου με ωραιοποιημένες καταστάσεις, που ευελπιστείς να συμβούν, αλλά, τελικά, ποτέ δε θα συμβούν… Ακόμα, περισσότερο η πίστη δεν είναι μια απαραίτητη πρακτική για να ενταχθείς σε ένα θεολογικό δόγμα, την οποία, αν δεν έχεις, θα σκανδαλίζεις τους άλλους με το σκεπτικισμό σου ή τις αμφιβολίες σου.

Η αλήθεια είναι ότι πολύ συχνά σε εκκλησιαστικούς κύκλους, η πίστη αντιμετωπίζεται με αυτό τον τρόπο, δηλαδή αποκλειστικά και μόνο ως θρησκευτική πρακτική, αλλά τα αποτελέσματα είναι πάντα θλιβερά, και μπορούν να συνοψιστούν στις φράσεις πνευματικός μαρασμός και πνευματική παρανόηση. Αυτό συμβαίνει γιατί οι συγκεκριμένες αντιλήψεις για την πίστη, οι οποίες την απογυμνώνουν από τη δύναμη του βιώματος και την ανακαίνιση όλου του εσωτερικού ανθρώπου, διαιωνίζουν σε χριστιανικές κοινότητες μια νοσηρή κατάσταση. Είναι νοσηρή από τη μια γιατί δεν καλλιεργείται η αλήθεια για την αξία της πίστης, και έτσι δεν υπάρχει πνευματική αύξηση, ζήλος και όραμα για τη Δόξα του Θεού. Από την άλλη, είναι νοσηρή, επειδή οι ίδιοι οι πιστοί «υποφέρουν» απλώς σε ένα μίζερο και ηττοπαθές είδος «πνευματικής ζωής», μέσα στην οποία συνέχεια κάτι τους φταίει, αλλά επίσης συνέχεια αποτυγχάνουν να το εντοπίσουν. Αγωνίζονται, βέβαια, με τις δικές τους δυνάμεις να είναι πιστοί, αλλά, τελικά, κάθε μέρα διαπιστώνουν με απογοήτευση ότι γίνονται όλο και πιο δύσπιστοι…

Τελικά, τι είναι πίστη; Θα μπορούσαν να γραφούν τόσα πολλά και πράγματι από πολλούς μελετητές της Βίβλου έχουν γραφεί θαυμάσιες σε βάθος αναλύσεις και ερμηνείες. Ωστόσο, όλες αυτές αντλούν την έμπνευσή τους από τον εκπληκτικό σε πνευματικά νοήματα ορισμό, που μας δίνει ο ίδιος ο Λόγος του Θεού: «Είναι δε η πίστη, πεποίθηση γι’ αυτά που ελπίζονται, βεβαίωση για πράγματα που δε βλέπονται». Εβραίους 11:1. Ο ορισμός αυτός, ακόμα και με μια επιφανειακή ερμηνεία, αναιρεί όλες τις προηγούμενες απόψεις για το περιεχόμενο της λέξης πίστης. Καταρχήν, ξεκαθαρίζεται ότι η πίστη δεν είναι μια απλώς αφηρημένη έννοια, όπως λέμε συλλογικότητα, ευθύνη, σεβασμός, αφού για κάθε αφηρημένη έννοια, όπως γνωρίζουμε από την καθημερινότητά μας, υπάρχει ένα πλήθος ενεργειών που τις κάνει ή δεν τις κάνει πραγματικότητα. Αν, λοιπόν, αυτό ισχύει για τις άλλες αφηρημένες έννοιες που πλαισιώνουν τη ζωή μας, πόσο μάλλον ισχύει για την πίστη. Η πίστη δεν είναι ποτέ δυνατόν να είναι κενή από ενέργειες που δοξάζουν τον Θεό, ευεργετούν τον συνάνθρωπο, και ευλογούν την ίδια την ψυχή του πιστού. Ο Λόγος του Θεού στην Επιστολή του Ιακώβου 2:26, μας βεβαιώνει ότι: «Πίστη χωρίς τα έργα είναι νεκρά».

Στο παρόν άρθρο, η προσοχή θα εστιαστεί περισσότερο στην έννοια της πεποίθησης. Ο ορισμός στην προς Εβραίους Επιστολή ξεκαθαρίζει ότι η πίστη είναι πέρα και πάνω από οτιδήποτε άλλο, πεποίθηση, που σημαίνει βαθιά ριζωμένο βίωμα προς κάτι ή προς κάποιον. Αν αυτός ο Κάποιος είναι ο Θεός, κατανοούμε ότι η πίστη σε Αυτόν δεν είναι απλώς μια αποδοχή θεολογικών δογμάτων και θρησκευτικών κανόνων, καθώς σε όλα αυτά είναι τόσο εύκολο να χαθεί η ουσία, και οτιδήποτε δεν είναι ουσία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να έχει σχέση με τον Θεό. Πίστη στον Θεό είναι η ακλόνητη πεποίθηση στην Αγαθή Του Φύση, πεποίθηση που διαμορφώνει ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης και ένα συγκεκριμένο τρόπο δράσης. Με το επίθετο ‘συγκεκριμένο’ δε νοείται σε καμιά περίπτωση η καλουπωμένη θρησκευτική ζωή, αλλά το είδος εκείνης της ζωής με την απεριόριστη ελευθερία δράσης, που πηγάζει από το συντονισμό της διάνοιας του ανθρώπου με τη Διάνοια του Θεού!

Η πίστη στον Ιησού Χριστό δεν είναι μόνο η αποδοχή και η υπακοή στο Νόμο Του, αν και σίγουρα η διάσταση αυτή είναι καίριας σημασίας για το πέρασμα στη βαθύτερη ουσία της. Στην ευρυχωρία της ζωής μας, σίγουρα, η αποδοχή συγκεκριμένων δογμάτων του Λόγου του Θεού δεν επηρεάζεται, καθώς αυτά τα θεωρούμε τροφή για την πνευματική μας αύξηση και επαγρύπνηση. Αλλά ακόμα και στη στενοχωρία της ζωής μας, μπορεί η αποδοχή συγκεκριμένων θεολογικών δογμάτων να μη δεχτεί αποφασιστικό πλήγμα. Εκείνο, ωστόσο, που απειλείται με σοβαρό πλήγμα είναι η άποψή μας για τον Χαρακτήρα του Θεού. Δηλαδή, μπορεί να μην πάψουμε να πιστεύουμε στην αγιότητα του Νόμου Του, αλλά να πάψουμε να πιστεύουμε ότι Αυτός που θέσπισε τον Νόμο και Αυτός που ενέπνευσε δια Πνεύματος Αγίου τους ανθρώπους Του να συγγράψουν τον Λόγο Του, τελικά έχει τον έλεγχο (και πράγματι, τον έχει) και στις δύσκολες καταστάσεις της ζωής μας. Ακόμα περισσότερο, μπορεί να πειραστούμε σε τέτοιο βαθμό, ώστε να πάψουμε να πιστεύουμε ότι ο Θεός έχει τέτοια πανίσχυρη Αγάπη μέσα Του για εμάς, που Τον οδηγεί να επεξεργάζεται Σχέδια ευλογίας για τη ζωή μας, ακόμα και αν φαίνεται ακατανόητα σιωπηλός. Πίστη στον Θεό είναι η αμετακίνητη και αμετάπειστη πεποίθηση που αρνείται να δεχτεί οποιαδήποτε από τις παραπάνω κατηγορίες εναντίον του Θεού. Είναι εκείνη η στάση του νου και της καρδιάς που σε κάθε πειρασμό ξέρει να απαντά πως ο Θεός έχει τον έλεγχο σε όλα και εξακολουθεί να βασιλεύει όπως στο τότε, έτσι και στο τώρα της ζωής μας και στους ερχόμενους αιώνες. Βασίλευε πάντα και θα βασιλεύει για πάντα!

Από τα παραπάνω μπορείς να καταλάβεις πως ο εχθρός της ψυχής σου από την πρώτη στιγμή της ανταρσίας του, έχει θέσει ως πρωταρχικούς σκοπούς του να διαστρεβλώνει τον Χαρακτήρα του Θεού, και να επιτίθεται με μένος στην πίστη σου. Είναι καίριας σημασίας για την ωρίμανση της πνευματικής ζωής η κατανόηση της αλήθειας, πως η πίστη είναι θέμα αλληλένδετο με τη Μεγάλη Διαμάχη Θεού και αντιδίκου. Η κατάρρευση της πίστης σημαίνει νίκη εκ μέρους του εχθρού, ενώ η ενδυνάμωση της πίστης είναι Νίκη προς Δόξα Θεού, Νίκη που ευφραίνει την Ψυχή του Δημιουργού σου, και ευεργετεί όχι μόνο εσένα, αλλά και ένα σύνολο ανθρώπων που ούτε καν φαντάζεσαι. Όποιες κι’ αν είναι οι μεθοδείες του εχθρού, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αναιρεθεί ή να υποβαθμιστεί και στον ελάχιστο βαθμό η αιώνια πραγματικότητα της Νίκης του Ιησού Χριστού.

Με αυτή την αλήθεια να τρέφεις την ψυχή σου, όχι μόνο στην αιθρία της ζωής σου, αλλά και στη βαρυχειμωνιά, που, ίσως, βιώνεις στο τώρα σου, καθώς ζεις μέσα σε μια κατάσταση, που οι τρόποι του Θεού, σου φαίνονται εξαιρετικά δυσερμήνευτοι, ή ακόμα καλύτερα απόλυτα δυσερμήνευτοι. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της ζωής σου, ο Θεός δεν προσπερνά ούτε στο ελάχιστο τη δυσκολία ή την αδυναμία σου να πιστέψεις στην Αγάπη Του, και στις Υποσχέσεις του Λόγου Του. Γνωρίζει πολύ καλά τον τρόπο που σκέπτεται ο εχθρός σου. Γνωρίζει όσο δεν μπορείς, ίσως, εσύ να το κατανοήσεις, ή ακόμα καλύτερα να το εντοπίσεις ότι ο αντίδικός Του ξέρει ακριβώς ποιο ή ποια είναι τα αδύνατα σημεία σου, και τι είναι αυτό που θα σε κτυπήσει στο καίριο σημείο των αντοχών και των πεποιθήσεών σου. Αν δεν καταφέρει να αποδομήσει την πίστη σου στην Ύπαρξή Του, θα επιστρατεύσει όλους τους τρόπους του, τους απαισιόδοξους διαλογισμούς και τα πικρά συναισθήματα, για να βλάψει τη βαθύτερη πεποίθησή σου ότι ο Θεός είναι πράγματι φίλος σου, και πονά όσο δεν μπορείς να φανταστείς για όλα όσα περνάς. Μπορεί ο εχθρός σου να γνωρίζει το πώς θα παίξει το παιχνίδι μαζί σου, αλλά εσύ μην ξεχνάς ποτέ με Ποιον έχεις επιλέξει να διεξάγεις τις μάχες σου. Ό, τι και να σκεφτεί ή να επιστρατεύσει εναντίον σου ο εχθρός σου, δε θα μπορέσουν ποτέ οι τρόποι του να νικήσουν τους Τρόπους του Θεού. Ωστόσο, αυτή η πραγματικότητα δεν αναιρεί το γεγονός ότι στη ζωή αυτή η πίστη σου θα δοκιμαστεί, πολλές φορές μέχρι το έσχατο όριο των αντοχών σου.

Πώς, λοιπόν, αντιμετωπίζει ο Θεός το πρόβλημά σου; Σου ζητά να έρθεις σε Αυτόν, μέσω της μελέτης, της προσευχής ή απλώς της σιωπής και της ησυχίας ενώπιον της Παρουσίας Του, για να Του ζητήσεις να αυξήσει την πίστη σου. Ίσως, θεωρήσεις πως αυτό είναι μια ακόμα αφηρημένη θεολογική συμβουλή. Κι’ όμως, είναι τόσο πρακτική, όσο δε φαντάζεσαι. Άλλωστε, ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας. Δεν έχουμε πάντα την πίστη που τιμά τον Ιησού μας και, ίσως, εκεί που τη χρειαζόμαστε περισσότερο, τη χάνουμε. Τη χάνουμε ή επιτρέπουμε να αλλοιωθεί, όταν περισσότερο κάνουμε παρέα με τις σκέψεις και τα συναισθήματα τα οποία σπέρνει ο εχθρός στο νου και την καρδιά μας, παρά με τους λογισμούς και τα συναισθήματα, που παράγονται από την ακλόνητη θέση της πίστης. Μία τέτοια πίστη αρνείται να κάνει διάλογο με τον εχθρό. Είναι η αδιαπραγμάτευτη πεποίθηση που έχει πηγή, κέντρο και σκοπό της τον Θεό και μόνο, μα ταυτόχρονα ευλογεί και τόσες ψυχές γύρω μας, όταν τη διαπιστώνουν ως βίωμα και όχι ως θεωρία στη ζωή μας.

Μελέτησε με προσοχή το εδάφιο της περικοπής. Ο Θεός λαχταρά από εσένα απλώς να διαβάσει στην καρδιά σου την επιθυμία, να του δείξεις έστω και την πιο μικρή πίστη, πίστη σαν τον σπόρο του σιναπιού (ο μικρότερος από όλους τους σπόρους). Από εκεί και πέρα, Εκείνος θα παραλάβει τη θέλησή σου, και μέσα από αυτήν θα οικοδομήσει τα Οχυρώματα της πίστης, απλώς και μόνο επειδή εσύ το θέλεις, επειδή Του εμπιστεύτηκες την αδυναμία σου, και επειδή είναι ιδιότητα της Θείας Φύσης Του να ανταποκρίνεται με Αγάπη στην ανάγκη σου….

Η αύξηση της πίστης, είναι το κλειδί που θα μεταμορφώσει όλη σου την καθημερινότητα, μέσα στην άνεση των ευλογιών του Θεού, ή μέσα στο καμίνι της στέρησης και του πόνου. Η ενδυναμωμένη εν Χριστώ πίστη, αλλάζει τα πάντα, αγιάζει τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου, μεταμορφώνει τις συνήθειες, τα λόγια, τις πράξεις σου, ελευθερώνει εσένα τον/την ίδιο/α από οτιδήποτε σε καταδυναστεύει και σε στοιχειώνει… Έχοντας αυτό κατά νου ή έχοντας ζήσει μέσα σε τέτοιες περιόδους δοκιμασίας, κατανοούμε πως η πίστη στον Θεό στη βαθύτερη ερμηνεία της, είναι αυτό ακριβώς το βίωμα που διατηρείται και επιμένει να διατηρείται κόντρα σε κάθε λογική, ακόμα και όταν όλα δείχνουν μάταια, ανέλπιδα και απελπιστικά αδύνατα. Ωστόσο, η πίστη δεν κοιτά το φαίνεσθαι και δεν επικεντρώνεται στο τι ισχύει εξωτερικά, αλλά στο τι ισχύει στην απόλυτη και αδιαπραγμάτευτη έννοια των πραγμάτων, μέσα από την αλάνθαστη Σκοπιά του Θεού. Ακόμα περισσότερο, στο λεξιλόγιο του Ιησού Χριστού δεν υπάρχουν οι λέξεις απελπισία, απόγνωση, αδυναμία, απλούστατα γιατί το Δυνατό και Ρωμαλέο Φρόνημα του Ιησού Χριστού δεν τους δίνει τη δυνατότητα να υπάρχουν. Δεν μπορεί το σκοτάδι αυτών των εννοιών να αντέξει το Φως του Ιησού Χριστού, και δεν μπορούν όλα αυτά να αιχμαλωτίσουν και τη δική σου σκέψη και καρδιά, όταν αντλείς δύναμη από την εν Χριστώ Πίστη.

Ίσως, σκεφτείς ή πεις: «ναι, όλα αυτά ισχύουν για τον Ιησού Χριστό, που είναι Θεός, όμως εγώ είμαι ένα ταπεινό πλάσμα που καταβάλλει αγωνιώδεις προσπάθειες να κρατηθεί… ‘σε πνευματική φόρμα’, έτσι που μου είναι δύσκολο να ζήσω σε ένα πλαίσιο παράλογο, πιστεύοντας ότι όλα τα αδύνατα είναι δυνατά». Σε ένα σημείο, έχεις δίκιο, γιατί από μόνος/η σου είναι απλώς αδύνατο να ασκήσεις πίστη, όταν ζεις σε μια πραγματικότητα μέσα στην οποία όλα ‘φωνάζουν’ ότι η πίστη σου είναι φανατισμός και ανοησία. Έχεις δίκιο και σε ένα άλλο σημείο, όταν δηλαδή αρνείσαι να ζήσεις στο παράλογο. Πράγματι, η πίστη δεν είναι παράλογη, είναι όμως υπέρλογη, δηλαδή είναι βίωμα, που σε στρέφει όχι ενάντια στη λογική, αλλά σε υψώνει πάνω από τη λογική. Ο άνθρωπος δεν έχει φτιαχτεί από μόνος του να προσεγγίζει με επιτυχία το υπέρλογο, έχει όμως πλαστεί από τον Δημιουργό του, με την επιθυμία της αναζήτησης του υπέρλογου, και ακριβώς αυτή η αναζήτηση είναι θα λέγαμε, μία από τις αποδείξεις ότι δεν εμφανίστηκε ο άνθρωπος από το πουθενά στον κόσμο μας, ούτε είναι προϊόν τυχαίων διεργασιών. Είναι έκφραση της δημιουργικής Αγάπης του Θεού, και ως τέτοιο πλάσμα πάντα ποθεί την ένωση με την ουράνια ρίζα του, και αυτή η ανάγκη δεν παύει να ισχύει, ακόμα και αν την αναζητά με λάθος τρόπο ή σε λάθος πηγές.

Επομένως, αν είσαι ένας ορθολογιστής, και ερμηνεύεις το κάλεσμα να βιώσεις πίστη στον Θεό με βάση τη λογική σου εμπειρία, αναπόφευκτα το απορρίπτεις και αξιολογείς όσους έχουν πίστη ως φανατικούς. Από την άλλη, αν επιλέγεις να πιστεύεις, αξιολογείσαι και εσύ ως φανατικός/η, κυρίως μάλιστα, όταν κανένας και τίποτα δεν μπορούν να δικαιολογήσουν με λογικά επιχειρήματα την επιμονή σου να πιστεύεις σε έναν Θεό που απλώς φαίνεται σκληρός, ή αδιάφορος προς ότι μοιράζεσαι μαζί Του. Ωστόσο, η ερμηνεία της λογικής για την πίστη δεν αρκεί. Στην πραγματικότητα, είναι εξαιρετικά ελλιπής, όχι απλώς γιατί η πίστη δεν μπορεί ούτε καν να προσεγγιστεί με τους κανόνες του ορθολογισμού, αλλά γιατί πολύ περισσότερο θέτεις λάθος μέτρο, απολύτως λάθος, στην αξιολόγησή της. Δεν μπορείς να χωρέσεις τον ωκεανό σε ένα κουβαδάκι ανθρώπινης αντίληψης, ούτε μπορείς να μετρήσεις τους κόκκους της άμμου και να βεβαιώσεις με ακρίβεια για τον αριθμό τους, ακόμα και αν περιοριστείς στον πιο μικρό χώρο μέτρησης.

Μπορείς, λοιπόν, να αντιληφθείς από το παραπάνω παράδειγμα, ότι η πίστη δεν είναι το βίωμα που θα «κουμπώσει» σε μία περισπούδαστη ορθολογιστική ερμηνεία, αλλά ούτε και το βίωμα που θα βρει ανάπαυση στο φανατισμό της σκληροπυρηνικής αντίληψης. Ναι, η πίστη είναι υπέρλογη, αλλά δεν είναι παράλογη ούτε βίαιη. Ναι, η πίστη είναι αδιαπραγμάτευτη, αλλά δεν είναι κενή γνώσης, λογικής και αλήθειας. Τρέφεται από τη Γνώση, τη Λογική και την Αλήθεια του Θεϊκού Νου. Όσο πιο πρόθυμα παραδίδεσαι σε Αυτόν το Νου, για να διαπλάσει το δικό σου νου, επεκτείνοντάς τον για τη Δόξα Του, και την ευλογία των γύρω σου, τόσο περισσότερο θα βιώνεις την πίστη ως απόλαυση, και ως ελευθερία από όλα τα ερωτηματικά σου, ακόμα και αν ζεις σε μία περίοδο που το τοπίο της ζωής σου είναι ακατανόητα ομιχλώδες, ή σκοτεινό. Η πραγματική ζωή της πίστης φέρνει σε μια αρμονική σχέση τη λογική σου, και την ανάγκη σου να εκζητήσεις το Υπερφυσικό. Κανένας από τους Λόγους του Ιησού Χριστού δεν ήταν εμπνευσμένος αποκλειστικά και μόνο από την ανθρώπινη λογική. Δε θα μπορούσε να περιοριστεί στα τείχη της, και ποτέ δεν εγκλωβίστηκε σε αυτά, ακριβώς γιατί τις Λέξεις που πρόφερε ο Ιησούς Χριστός, τις πυροδοτούσε η Αποκάλυψη του Αγίου Πνεύματος.

Πρόσεξε, όμως, αυτή η έννοια της Αποκάλυψης που πυροδοτούσε την ευλογημένη Ύπαρξη του Σωτήρα μας, δε σημαίνει πως ο Ιησούς ζούσε ενάντια στους κανόνες της λογικής. Ο Ίδιος ο Δημιουργός δώρισε τη λογική στον άνθρωπο. Δε θα μπορούσε, λοιπόν, να σου ζητήσει να λειτουργήσεις ενάντια σε αυτή, απλώς και μόνο για να εξασκήσεις την πίστη. Σου ζητά να υποτάξεις με ελεύθερη θέληση τη λογική σου σε Αυτόν, ώστε η λογική σου, όχι μόνο να μη σε εμποδίσει να βιώσεις το δώρο της υπερφυσικής γνώσης, αλλά και η ίδια να αναπτυχθεί σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Όταν αυτό το κάνεις, τότε ανοίγεις στον εαυτό σου τη θαυμάσια δυνατότητα να ζεις την αρμονία της διανοητικής και της πνευματικής αντίληψης, τη συμφιλίωση της λογικής και του υπερφυσικού, και όχι τη δίχως νόημα πάλη τους, που δεν ωφελεί καμία πτυχή της προσωπικότητάς σου.

Πίστη είναι η αδιαπραγμάτευτη στάση ζωής που δεν επιθυμεί να καταργήσει τη λογική σου, αλλά να τη διευρύνει, να την ωριμάσει, να την απελευθερώσει. Μόνο έτσι η λογική σου, καθαρισμένη από κάθε ίχνος προκατάληψης ή δυσπιστίας, μπορεί με θάρρος να ομολογήσει την ύπαρξη του Υπερφυσικού. Μπορεί να επιθυμήσει το άνοιγμα του νου και της ψυχής στο Θείο, και μπορεί να σου χαρίσει την ασύγκριτη ευλογία να αξιολογείς τις επιθυμίες και τους φόβους σου, τα ιδεώδη για τα οποία αγωνίζεσαι, και τα προβλήματα της ζωής σου πιο σφαιρικά και πιο βαθιά. Μείνε στην αμετακίνητη και παθιασμένη δέηση να αποκτήσεις την πίστη που δοξάζει το Όνομα του Λατρεμένου σου Θεού. Μείνε στην ακλόνητη επιθυμία να ζεις την πίστη ως πεποίθηση που μεταμορφώνει κάθε μόριο της ύπαρξής σου, πεποίθηση που δε ξεθωριάζει, ούτε ατονεί, αλλά αντίθετα ενδυναμώνεται και στερεώνεται στο νου και την καρδιά σου μέσα από τις δοκιμασίες της ζωής σου. Αμήν...