Υπάρχει απάτη στην επιστήμη;

Η λέξη απάτη ορίζεται στα λεξικά, ως "δόλια ενέργεια που αποσκοπεί σε παραπλάνηση τρίτου".
Ο ορισμός είναι σωστός αλλά ατελής. Διότι η απάτη είναι πρωτίστως νομική έννοια. Ο ποινικός νομοθέτης κολάζει τον διερχόμενο μέσα απατηλά εις βάρος τρίτου, προς ίδιον οικονομικό όφελος. Ως απατηλά μέσα ορίζονται, η απόκρυψη των αληθών γεγονότων, και η προβολή ψευδών ως αγαθών. Απ’ την άλλη, η επιστήμη ορίζεται ως ένα σύνολο ομοειδών γνώσεων επιβεβαιωμένων, εξακριβωμένων από την παρατήρηση και το πείραμα, τα μαθηματικά ή την ιστορική μαρτυρία (τεκμήριο). Δηλονότι, με τη λογική, την παρατήρηση και το πείραμα, οδηγείται ο άνθρωπος στη θήρευση της αντικειμενικής αλήθειας. 
Συνεπώς, το ερώτημα εάν υπάρχει απάτη στην επιστήμη, φαντάζει εξαρχής αντιφατικό και αυτοαναιρούμενο, αφού η επιστήμη έχει σαν στόχο της την αφιλόκερδη υπηρεσία στην ανακάλυψη της αλήθειας, ενώ η απάτη προσφέρει υπηρεσία στην αναλήθεια, την ιδιοτελή παραπλάνηση των ανθρώπων.
Ωστόσο, όπως έχει αποδειχτεί σε πολλούς τομείς και μέσα στο πλέγμα των κοινωνικών σχέσεων, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Και μπορεί να καταδειχτεί ότι πράγματι, μπορεί να υπάρξει και υπάρχει απάτη στο χώρο της επιστήμης.
Κατ’ αρχάς ας ξεκινήσουμε από την ίδια τη φύση της επιστημονικής έρευνας. Είναι δυνατόν ένας ή πολλοί επιστήμονες να αυταπατώνται, οπότε να προσφέρουν στο κοινό, γνώση ελλιπή και εσφαλμένη; Τίποτα πιο εύκολο απ’ αυτό. Η βεβαιωμένη γνώση (επιστήμη) σε πολλά θέματα είναι δεδομένη, αλλά κατά γενική ομολογία, στην επιστήμη περισσότερα είναι τα άγνωστα παρά τα γνωστά. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις φυσικές επιστήμες, όπου οι ειδήμονες αναγνωρίζουν ότι πολλά είναι αυτά που δεν τα γνωρίζουν (μαύρες τρύπες, σκοτεινή ύλη, γένεση του σύμπαντος, η αρχή της ζωής, κ.λπ.). 
Έτσι, οι επιστήμονες εκάστου κλάδου καταφεύγουν θεμιτώς σε υποθέσεις που περιμένουν την πειραματική τους επαλήθευση. Σε περίπτωση που οι υποθέσεις τους επαληθευτούν, μεταφέρονται από το χλωμό χώρο της θεωρίας, στο σταθερό χώρο της εξακριβωμένης γνώσης. Εδώ λοιπόν εμφιλοχωρεί ο πρώτος απατηλός κίνδυνος. Επιστήμονες, ενθουσιασμένοι από τις πιθανές λύσεις που μπορεί να δώσουν σε κάποια προβλήματα με υποθέσεις και εικασίες, μπαίνουν στον πειρασμό να διακηρύττουν τις εικοτολογίες, σαν εξακριβωμένα και αναμφισβήτητα γεγονότα. Παράδειγμα έστω, η θεωρία της βιολογικής εξέλιξης, γνωστή και ως Δαρβινισμός (εκ του ιδρυτή της), ή νεοδαρβινισμός. Ενώ πρόκειται για μια βιολογική θεωρία με πιθανές ερμηνείες, αλλά και πολλά κενά και ελλείψεις, θερμοί θιασώτες της υποστηρίζουν ότι πρόκειται για γεγονός αναμφισβήτητο, σαν και αυτό της περιστροφής της γης γύρω από τον ήλιο! Και όποιος δεν την αποδέχεται είναι αμαθής ή βλάκας!  
Ωστόσο, το θέμα της βιολογικής εξέλιξης ενώ προπαγανδίζεται ως γεγονός, αναγνωρίζεται από έγκυρους ερευνητές ως μια θεωρία μόνο, ένα επιστημονικό παράδειγμα και τίποτα παραπάνω. Η παγίδα λοιπόν προέρχεται όταν, αντί της επιστήμης, προβάλλεται ως επιστημονισμός ή ιδεολογία, η οποία προϋπάρχει σε πολλούς επιστήμονες. Ο δεύτερος απατηλός κίνδυνος προέρχεται από αυτή καθαυτή τη φύση της επιστήμης. Ακόμα και αν δεν πρόκειται περί κάποιας νεφελώδους θεωρίας, η όποια επιστημονική γνώση, με την πάροδο του χρόνου, εκτοπίζεται από νεώτερα δεδομένα που επιδέχονται νέες ερμηνείες. Με αποτέλεσμα αυτό που θεωρούνταν ως επιστημονική αλήθεια μέχρι χθες, να αποκηρύσσεται μετά βδελυγμίας σήμερα! 
Και λέγοντάς το αυτό, δεν εννοώ ότι η επιστημονική γνώση μεταβάλλεται μέσα σε εκατονταετίες ή χιλιετίες (ως εικός). Εννοώ τη μεταβολή μέσα σε λίγα χρόνια. Αρκεί κανείς να παρακολουθεί τις επιστήμες που ερευνούν το παρελθόν, (παλαιοντολογία, γεωλογία, κοσμολογία, χρονομέτρηση), για να αντιληφθεί πόσο ρευστή είναι η γνώση σε αυτούς τους τομείς, και πόσο εύκολα, δισεκατομμύρια ή εκατομμύρια χρόνια με μία μονοκονδυλιά που καταπλήσσει, αυξομειώνονται και μετατρέπονται σε άλλα νούμερα. Έτσι, λόγου χάρη, η ηλικία του σύμπαντος ενώ πριν από μερικά χρόνια προσδιορίζονταν σε 20 δισεκατομμύρια χρόνια, τώρα έχει προσδιοριστεί σε 13 δισεκατομμύρια! Το ίδιο χαρακτηρίζει και την ιατρική επιστήμη επίσης. Αίτια ασθενειών, ή μέθοδοι θεραπείας αποδεκτές και υποστηριζόμενες σθεναρώς μέχρι σήμερα, σιγά σιγά εγκαταλείπονται και υποστηρίζονται άλλες μέθοδοι, πολλές φορές εκ διαμέτρου αντίθετες με τις προηγούμενες.
Έτσι, αποδεικνύεται ότι, ακόμη και όταν οι επιστήμονες δεν βαδίζουν στο νεφελώδη κόσμο της προ-επιστήμης, ή όταν αναφανδόν "φλερτάρουν" με τη φιλοσοφία ή τη μεταφυσική, και πάλι ελλοχεύει ο κίνδυνος της πλάνης. Οπότε, πλανώμενοι ή πλανώντες τρίτους, πέφτουν στα δίχτυα της αυταπάτης και της εξαπάτησης του ευρύτερου κοινού, προσκομίζοντας ατελή, ελλειπή γνώση, με θριαμβολογίες του τύπου "η επιστήμη απέδειξε"! Εκτός όμως από αυτές τις εγγενείς παγίδες της επιστήμης στις οποίες υποπίπτουν οι επιστήμονες, υποψιασμένοι ή ανυποψίαστοι και αυτοπλανώμενοι εξαπατούν το μη επιστημονικό κοινό για δήθεν αλήθειες, υπάρχουν και ηθελημένες απάτες εκ μέρους τους, όσο παράξενο και αν φαίνεται ή ακούγεται αυτό. Μπορεί να είναι μικρές όπως: αλλοίωση των επιστημονικών δεδομένων, ή αλλοίωση των ανακαλύψεων και ευρημάτων με παρουσίαση ορισμένων από αυτά, ή προσαρμογή τους σε ήδη προειλημμένες προκατασκευασμένες θεωρίες ή ιδεολογίες. Σε τέτοιου είδους αλλοιώσεις δεν επιδόθηκαν μόνο οι κοινοί επιστήμονες όπως οι Κάμερερ, Πιλτντάουν, Χαίκελ, και άλλοι, αλλά ακόμη και διάσημα ονόματα της επιστήμης όπως Ρόμπερτ Μίλλικαν, και Ισαάκ Νεύτων. Ο τελευταίος, ατυχώς, υπέπεσε στον πειρασμό να προβάλει τις απόψεις του εις βάρος του Λάιμπνιτς, για να μη χάσει τα πρωτεία και τη δόξα ως προς την ανακάλυψη του διαφορικού λογισμού, γεγονός που οδήγησε τους δύο κορυφαίους επιστήμονες σε οξύτατη αντιδικία.
Όπως κατέδειξε ένας μαθηματικός του 19ου αιώνα οι συνήθεις μέθοδοι που ακολουθούνται από πολλούς επιστήμονες είναι: περικοπή, ήτοι όπου υπάρχουν ανωμαλίες εξομαλύνονται για να φαίνονται εξαιρετικά ακριβείς, μαγείρεμα, όπου επιλέγονται τα αποτελέσματα που ταιριάζουν ενώ τα υπόλοιπα, είτε αγνοούνται είτε εκούσια απορρίπτονται και πλαστογραφία, όπου έγγραφα ή δεδομένα "κατασκευάζονται" καταλλήλως. Στις ημέρες μας έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο να δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά και να προβάλλονται με μάρκετινγκ στα ΜΜΕ, έρευνες με θετικά κλινικά αποτελέσματα για ένα φάρμακο, το οποίο οι φαρμακοβιομηχανίες έχουν οικονομικό συμφέρον να προβληθεί. Έτσι, αυτές χειραγωγούν την πληροφόρηση για τα νέα φάρμακα. Μια έρευνα στην Αμερική κατέδειξε ότι μόνο τρία τέταρτα των ερευνών για κλινικές δοκιμές νέων φαρμάκων δημοσιεύονται, ενώ το ένα τέταρτο δεν δημοσιεύεται ποτέ! Συνηθισμένη μορφή απάτης επίσης είναι η ιδιοποίηση ξένου ερευνητικού μόχθου από μέρους ενός επιστήμονα, που βέβαια, θα πρέπει να θεωρηθεί ως εξαίρεση μάλλον παρά ως κανόνας, αλλά δεν παύει να είναι μορφή απάτης. Η περιορισμένη λογοκλοπή, είναι ένα άλλο θέμα που ανάγεται στο κλόπη-ραϊτ ιδεών. Τα τελευταία χρόνια, μια άλλη μορφή απάτης στο χώρο της επιστήμης, πιο εξελιγμένη, έκανε την εμφάνισή της, συνεργούσης και της πολιτείας ενίοτε. Στη βιολογία ιδιαίτερα και στη γενετική, που θεωρούνται οι επιστήμες με τα αναμενόμενα μεγαλύτερα επιτεύγματα στον 21ο αιώνα, παρατηρείται το θλιβερό φαινόμενο η έρευνα να υποκύπτει σε προαποφασισμένες κατευθύνσεις οικονομικών κολοσσών. Οι επιστήμονες διαγκωνίζονται στα ερευνητικά κέντρα, ποια ομάδα θα λάβει το υψηλότερο κονδύλιο για να πραγματοποιήσει πειράματα εργαστηρίου. Αυτό σημαίνει, όμως, ότι οι ερευνητές πιέζονται για αποτελέσματα, αφού προηγουμένως έγιναν οι ίδιοι μάνατζερ, γιατί έπρεπε να εξασφαλίσουν χρήματα για την έρευνα. Τουτέστιν, ότι έχει προεξοφληθεί, δεν αμφισβητείται, και η λοξοδρόμηση της έρευνας επιβάλλεται ακόμα και με τη δημοσίευση πλαστών δεδομένων προκειμένου να μη χαθεί η ιδιωτική χρηματοδότηση από επιχειρήσεις κολοσσούς. Έτσι η πεμπτουσία της επιστήμης που είναι η ελεύθερη έρευνα και η τιμιότης και η ειλικρίνεια, αντικαθίστανται από την τεχνολογία και τη χρηματοδότηση μονοπωλίων. Οι ανεξάρτητοι ερευνητές παραγκωνίζονται και φιμώνονται. Προβάλλονται οι προσυπογράφοντας πορίσματα σύμφωνα με το επιστημονικό κατεστημένο. Στη γενετική τα πράγματα βαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Δε μιλώ μόνο για τα αυθαίρετα συμπεράσματα μερικών γενετιστών όπου σχεδόν παντού και πάντοτε ανακαλύπτουν νέα γονίδια υπαίτια του ανθρώπινου φόβου, του … διαβήτη, … της σεξουαλικότητας, … της ομοφυλοφιλίας, …και βάλε. Μιλώ για τα αυθαίρετα συμπεράσματα που προβάλλουν σαν επιβεβαιωμένες αλήθειες αναντίρρητες, θέμα για το οποίο ο Β. Jordan δε δίστασε να μιλήσει ευθαρσώς, καταγγέλλοντάς τους στο βιβλίο του με τίτλο, "Οι Απατεώνες της Γενετικής".

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επιστήμη προσέφερε πολλά στον άνθρωπο, και θα συνεχίσει να προσφέρει. Κανείς εχέφρων δεν μπορεί να το αμφισβητήσει. Ωστόσο, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι επιστήμονες είναι άνθρωποι, που εκτός από καθαρά επιστημονικές επιδιώξεις, πολλές φορές άγονται και φέρονται από μη επιστημονικά ελατήρια και μάλιστα από ταπεινά· όπως είναι η προκατάληψη, η φιλοδοξία, ο ανταγωνισμός κ.α. Μπορεί να υπόκεινται στις ίδιες αδυναμίες όπως όλοι οι κοινοί άνθρωποι: να είναι ήρωες ή δειλοί, έντιμοι ή πανούργοι. Η επιτυχία η φήμη και η υστεροφημία, είναι λαχταριστό εμπόρευμα. Και αρκετοί είναι εκείνοι που υποκύπτουν σε αυτή τη φενάκη, αδιαφορώντας για τα αποτελέσματα των απατηλών μέσων που μετέρχονται πέραν της αβεβαιότητας αυτής καθαυτής της επιστημονικής γνώσης...